Bernard z Clairvaux, (Bernard de Fontaine) urodził się w 1090 w Fontaine-lès-Dijon we Francji. Zmarł 20 sierpnia 1153). Był bratem bł. Humbeliny, oraz Cystersem, od 1115 opat klasztoru Cystersów w Clairvaux (obecnie w Longchamp-sur-Aujon). Uznany za doktora Kościoła, filozofa, uczonego. Był wpływowym teologiem XII wieku zwany Doktorem Miodopłynnym (łac. Doctor Mellifluus), twórca spekulatywnej mistyki, arcybiskup elekt Mediolanu (1135), święty Kościoła katolickiego, anglikańskiego i ewangelickiego.
Odgrywał dużą rolę polityczną jako propagator, intelektualista i organizator II krucjaty.
Życiorys
Urodził się w rodzinie arystokratycznej, na zamku Fontaine koło Dijon. Miał sześcioro rodzeństwa - pięciu braci i siostrę. W 1112 roku został mnichem w pobliskim klasztorze cystersów w Cîteaux
i przekonał do tego samego pięciu swoich braci, z których jeden zdążył
już wcześniej założyć rodzinę, a także wuja i trzydziestu innych
mężczyzn. Trzy lata później założył klasztor cystersów w Clairvaux i
został jego pierwszym opatem. W tym samym roku otrzymał święcenia kapłańskie. Nazwa klasztoru pochodzi od nazwy kotliny położonej na terenie Szampanii Clara Vallis, czyli Jasna Dolina.
Nastąpił wówczas wielki rozkwit tego klasztoru, dzięki czemu szybko
powstały następne (w liczbie stu sześćdziesięciu ośmiu). Bernard
zreformował macierzystą regułę zakonną, kładąc większy nacisk na kontemplację. Znany był też ze swej miłości do Matki Bożej, którą zwykł pozdrawiać w Kościele słowami: „Ave Maria!”.
Legenda głosi, iż któregoś razu odpowiedziała mu ona: „Salve
Bernarde!”. Miał znaczy wpływ na rozwój kultu maryjnego i mariologii w
średniowieczu, czego oddziaływanie trwa do dziś.
Bernard z Clairvaux stał się słynny dzięki przypisywanym mu cudom, talentowi oratorskiemu, wiedzy filozoficznej, silnej osobowości i duchowości. Był doradcą książąt, biskupów i papieży. Był zwolennikiem uprawiania teologii kontemplatywnej w klasztorach, w harmonii z żywą wiarą, nie zaś czysto racjonalnej, skupionej na dedukcjach logicznych, do której skłonność mieli teologowie w szkołach katedralnych. Stąd m.in. jego spory z teologami scholastycznymi, choćby z Piotrem Abelardem. Przypisuje mu się autorstwo reguły zakonu Templariuszy.W czasie walki o tron papieski między papieżem Innocentym II a antypapieżem Anakletem II jego rozstrzygnięcie wsparte przez Norberta z Xanten przechyliło szalę na rzecz Innocentego II.
Na prośbę papieża Eugeniusza III rozpoczął w roku 1146 działalność zmierzającą do zorganizowania II wyprawy krzyżowej. Kazanie wygłoszone w Vézelay wzbudziło w całej Francji wielki entuzjazm. Wkrótce utworzyły się armie ochotników w Lotaryngii, Flandrii i Niemczech, dołączył też król Francji, Ludwik VII Młody. Krucjata skończyła się klęską, co spowodowało ogromne rozczarowanie Bernarda.
Zmarł w swoim macierzystym klasztorze w wieku 63 lat.
Dzieła
W jego tekstach odnajdujemy wyraźne ślady mistyki, najbardziej znane jego dzieło to Komentarz do Pieśni nad pieśniami. Pisał także dzieła o charakterze apologetycznym i dogmatycznym. Na drodze poznawania Boga pierwszeństwo dawał miłości, jako tej która pozwala objąć prawdy niepoznawalne rozumem. Pisał o tym w traktacie O poznawaniu Boga: „Przyczyną kochania Boga jest sam Bóg, a miarą – kochać bez miary”.Tytuł „doktora miodopłynnego” zyskał dzięki porywającemu słuchaczy charakterowi swych homilii. Matki odwodziły swych synów od słuchania Bernarda, by poruszeni jego kazaniami nie zechcieli wstąpić do cystersów. Takie wypadki zdarzały się bowiem nader często. Papież Pius XII poświęcił mu swą encyklikę pod tym tytułem: Doctor Mellifluus (1953).
Lista wybranych prac
Traktaty
- Tractatus de gradibus humilitatis et superbiae
- De diligendo Deo
- De conversione ad clericos
- De moribus et officio episcoporum
- De consideratione
- De gratia et libero arbitrio
- Tractatus seu epistola ad Hugonem de sancto Victore debaptismo aliisque quaestionibus
- Contra quaedam capitula errorum Abelardi
- Capitula haeresum Petri Abelardi
- Tractatus de cantu seu correctione antiphonarii
- Officium de sancto Victore
- Apologia ad Guillelmum
- De laude novae militiae ad milites templi
- Liber de praecepto et dispensatione
- Liber de vita et rebus gestis sancti Malachiae Hiberniae episcopi
- Trctatus de interiori domo seu de conscienta aedificanda
Homilie
- Sermones de tempore
- Sermones de sanctis
- Sermones de diversis
- Sermones de Cantica canticorum
Listy
Listy Bernarda z Clairvaux zachowały się w liczbie 495; zebrane zostały w zbiorze corpus epistolarum.
Beatyfikacja i kanonizacja
Bernard został zaliczony w poczet świętych w 1174 przez Aleksandra III, a w roku 1830 ogłoszono go doktorem Kościoła.
W 1953 Pius XII wydał ku jego czci encyklikę zaczynającą się od słów Doktor miodopłynny.
- Patronat
Jest również orędownikiem podczas klęsk żywiołowych, sztormów oraz w godzinę śmierci.
- Ikonografia
Jego atrybutami są m.in.: księga, krzyż opacki, krucyfiks, Matka Boża z Dzieciątkiem, narzędzia Męki Pańskiej, pióro pisarskie, różaniec, trzy infuły u stóp, rój pszczeli, ul.
*Na podstawie zasobów internetowych.
